---

Onderwerp

Ongeveer 4.500 Nederlands-Joodse kinderen overleefden de Tweede Wereldoorlog. Velen van hen werden herenigd met een of beide ouders. Circa 2.000 kinderen verloren echter beide ouders en werden wees. Over hun lot ontstond vervolgens een conflict dat ruwweg verliep langs de grenzen van enerzijds het voormalige verzet en de onderduikouders en anderzijds de joodse gemeenschap en verder verwijderde familieleden van de kinderen. De eersten wilden de kinderen in het niet-joodse pleeggezin laten, de laatsten wilden hen terugbrengen in wat er nog over was van de joodse gemeenschap.

In dit gevecht om de kinderen is een van de belangrijke spelers de voogdijstichting Le-Ezrath Ha-Jeled (Het kind ter hulpe), die is voortgekomen uit de in 1944 in Eindhoven opgerichte Joodse Coördinatie Commissie. Le-Ezrath spande zich in om de verblijfplaatsen van overlevende kinderen te traceren en ze vervolgens weer een plek te geven binnen de joodse gemeenschap, hetzij bij pleegouders, hetzij bij joodse kindertehuizen. De vooroorlogse joodse kindertehuizen, zoals het Joods Jongens- en meisjesweeshuis, de Bergstichting en de Rudelheimstichting, speelden daarbij een
belangrijke rol. Daarnaast ontstonden op diverse plekken in het land nieuwe joodse weeshuizen.

In het door Joods Maatschappelijk Werk (JMW) gefinancierde onderzoeksproject Joodse oorlogswezen 1945-heden proberen wij, UvA-historici Martijn Lak en Jasper Bongers, meer inzicht te verschaffen in de positie van deze wezen in naoorlogs Nederland. Daarbij proberen we zoveel mogelijk nog in leven zijnde oorlogswezen te spreken – om hen daarmee ook een stem te geven in hun eigen geschiedenis.

We zijn in het bijzonder geïnteresseerd in de financiële positie van de oorlogswezen. Hoe is het vermogen beheerd dat zij – vaak uit erfenissen – verwierven? Hoe zijn hun zaken afgehandeld door voogden en voogdijinstellingen? En hoe kijken zij naar hun eigen verleden?

Bent of kent u een Joodse oorlogswees, neem dan contact op via j.m.bongers@uva.nl

Onderzoeksteam